ĐỀ TÀI
MỘT SỐ BIỆN PHÁP TẠO HỨNG THÚ
HỌC TẬP BỘ MÔN LỊCH SỬ
CHO HỌC SINH BẬC TRUNG HỌC CƠ SỞ
**************
A.
ĐẶT VẤN ĐỀ.
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Dạy học là một quá trình dưới sự hoạt động tổ chức, điều khiển của người giáo
viên, còn người học tự giác tích cực, chủ động biết tự tổ chức điều khiển hoạt động học tập của mình.
Đặc thù học tập môn lịch sử của bậc trung học cơ sở là các em phải tiếp cận với
nhiều sự kiện lịch sử , với những vị anh hùng, những danh nhân lịch sử vĩ
đại không chỉ của dân tộc mà cả của thế giới từ cổ đến kim, từ cận đại đến hiện đại . Khi học
lịch sử thì yêu cầu các em phải nhớ sự kiện và hiểu nội dung bài học một
cách chính xác, đầy đủ. Bởi vậy khi học, buộc các em phải cần cù, chịu khó
lĩnh hội kiến thức thì mới thực sự đạt được kết quả cao. Vì thế bộ môn Lịch sử khó gây được hứng thú học tập ở các em.
Theo tôi,
để học sinh tiếp thu nhanh, nhớ lâu, trong giảng dạy bộ môn lịch
sử ở trường THCS giáo
viên phải phát huy được tính tích cực của học sinh. Muốn vậy, giáo viên phải
tạo được hứng thú học tập của các em, để các em dễ dàng tiếp thu kiến thức mà không bị gò
ép.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
Trong thực
tế, hầu hết học sinh chưa ham học, chưa thực sự yêu thích bộ môn lịch sử, chỉ đối phó tức thời, năng lực tiếp thu còn hạn
chế, điều kiện học tập của các em còn chưa đáp ứng được với yêu
cầu nội dung và đổi mới phương
pháp giáo dục hiện nay. Chất lượng của bộ môn lịch sử đã đến lúc “báo động”.
Bên cạnh
đó một số giáo viên soạn bài chưa chu đáo, có phần
còn khiếm khuyết khi xác định nhiệm vụ và vai trò bộ môn lịch sử trong nhà trường. Hoặc
có thể khi giảng dạy, người giáo viên chưa thực sự tâm huyết với bộ môn, giảng dạy còn nặng một chiều
truyền thụ kiến thức, tạo sự gò bó, nhàm chán trong lĩnh hội kiến thức của học
sinh.
Là người giáo
viên trực tiếp cầm phấn giảng dạy bộ môn Lịch sử, tôi rất băn khoăn về vấn đề học tập của các em. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn
lịch sử là cả một vấn đề. Đặt ra yêu cầu đối với cả người dạy và người học. Trò
phải hứng thú, say mê; thầy phải phát huy được tính tích cực ở trò, phải khơi
dậy được niềm đam mê ở trò. Trong quá trình giảng dạy tôi đã cố gắng học hỏi bạn bè, đồng nghiệp, đồng thời nghiên cứu về
một số giải pháp nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở bộ môn Lịch sử
B.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I. THỰC TRẠNG.
Thực ra từ trước đến nay, đa số giáo viên ở trường do điều kiện dạy học, thiết bị còn có phần hạn chế nên
khi giảng dạy hầu như giờ học
chưa sôi nổi, học
sinh chưa có hứng
thú học tập, giờ học nhàm chán, nên hiệu quả gìơ học đạt kết quả chưa cao. Qua khảo sát đầu năm tôi thu được kết quả như sau:
Kết quả.
Khối lớp.
|
Tổng số
học sinh
|
Khá-Giỏi
|
Trung
bình
|
Dưới
trung bình
|
8
|
177
|
34 %
|
51 %
|
15 %
|
9
|
216
|
36 %
|
51 %
|
13 %
|
II. NGUYÊN NHÂN.
Theo tôi,
những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là:
- Giáo viên chưa thực sự đầu tư
cho giờ dạy.
- Các giờ học lịch sử chưa gây
được sự hứng thú cho học sinh.
- Học sinh chưa yêu thích bộ môn
lịch sử.
- Giáo viên và học sinh chưa bắt
kịp với sự đổi mới phương pháp dạy và học.
- Thiết bị dạy học còn hạn chế.
III. GIẢI PHÁP.
Xuất phát
từ thực tế bộ môn và qúa trình giảng dạy của mình tôi thấy cần tạo ra cho học sinh một không khí học tập sôi nổi, hứng thú hơn trong
khi dạy học lịch sử. Có như vậy học sinh mới yêu thích bộ môn và sẽ nâng cao được chất lượng
dạy học bộ môn. Thiết nghĩ rằng trò chơi trong các
giờ học Lịch sử không chỉ nhằm mục đích giải trí cho học sinh mà còn tạo nên một
không khí hăng say học tập. Các em phải có thể độc lập
suy nghĩ tìm tòi hoặc
phối hợp với các bạn trong nhóm để có đáp án nhanh, chính
xác. Vì thế khi các em được học Lịch sử qua hình thức trò chơi sẽ thấy thoải mái hơn, hứng thú
hơn, từ đó mà ghi nhớ tốt những kiến thức cơ bản.
Có nhiều
biện pháp để tạo hứng thú học tập cho học sinh. Trong khuôn khổ của một bài
kinh nghiệm, tôi xin trình bày một số biện pháp mà tôi đã sử dụng trong quá
trình soạn giảng và đã thu được kết quả tốt trong các hội thi giáo viên giỏi,
được bạn bè đồng nghiệp đánh giá cao.
1. Trò chơi ô chữ.
a. Cách
tạo ô chữ.
Khi soạn bài,
tôi thiết kế một hệ thống ô chữ lịch sử với các ô chữ hàng ngang và một ô chữ hàng dọc. Mỗi ô chữ hàng ngang là một đơn vị kiến
thức trong bài học và
sẽ có một chữ cái chìa khoá. Mỗi ô hàng ngang có một câu hỏi để học sinh giải đáp. Sau khi giải hết các ô chữ hàng ngang với các chữ cái
xuất hiện, học sinh sẽ tìm được ô chữ hàng dọc. Ô chữ hàng dọc sẽ là nội dung
kiến thức cơ bản nhất của bài học.
b.
Sử dụng ô chữ.
Với
ô chữ lịch sử, tôi thường sử dụng vào khâu củng cố bài học, hoặc có thể sử dụng
để kiểm tra kiến thức sau khi học một chương, một giai đoạn lịch sử. Để thực hiện trò chơi giải ô chữ, tôi dành
thời gian khoảng 5 phút.
* Cách thứ nhất: Hoạt động nhóm.
B1:
Chia lớp làm ba nhóm, giáo viên phát phiếu học tập cho các em thảo luận nhóm.
B2:
Giáo viên chiếu ô chữ lên máy chiếu hắt. Đồng thời kẻ ô chữ vào ba bảng phụ
treo lên bảng.
B3:
Học sinh ba nhóm thi đua nhau lên bảng điền vào các ô chữ. Nhóm nào hoàn thành
ô chữ trước và đúng sẽ chiến thắng.
B4:
Giáo viên yêu cầu học sinh tìm ô chữ hàng dọc và trình bày hiểu biết của em về
ô chữ hàng dọc đó.
B5:
Giáo viên chiếu ô chữ hoàn chỉnh lên máy chiếu hắt. Nhận xét và tuyên dương
nhóm làm tốt.
* Cách thứ hai: Hoạt động độc lập.
B1:
Giáo viên đóng vai trò là một người dẫn chương trình.
B2: Cho học sinh tự do lựa chọn ô chữ
hàng ngang tuỳ thích, giáo viên đọc câu hỏi, học sinh trả lời.
B3: Sau khi lần lượt học sinh giải
các ô chữ hàng ngang, các chữ cái chìa khoá sẽ xuất hiện; giáo viên cho học
sinh tìm ô chữ hàng dọc và trình bày
hiểu biết của em về ô chữ hàng dọc.
B4: Giáo viên nhận xét và tuyên dương
những học sinh làm tốt.
c. Thiết kế ô chữ.
* Ô chữ thứ nhất:
Bài
25. Phong trào nông dân Tây Sơn.
Tiết 53. I. Khởi nghĩa nông dân Tây Sơn. ( Lịch sử lớp 7)
Ô chữ gồm có 6 ô chữ hàng ngang và
một ô chữ hàng dọc:
1
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
2
3
4
5
6
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Hàng ngang số 1: Có 6 chữ cái:
Một loại lâm sản mà nhân dân Đàng Trong phải nộp cho quan lại.
- Hàng ngang số 2: Có 6 chữ cái:
Một hình thức bóc lột của quan lại đối với nông dân
- Hàng ngang số 3: Có 8 chữ cái:
Tên một nhà bác học nước ta thế kỉ XVIII.
- Hàng ngang số 4: Có 10 chữ cái:
Tên một trong những người lãnh đạo cuộc khởi nghĩaTây Sơn.
- Hàng ngang số 5: Có5 chữ cái:
Nơi lập căn cứ đầu tiên của cuộc khởi nghĩa Tây Sơn.
- Hàng ngang số 6: Có 9 chữ cái:
Căn cứ của cuộc khởi nghĩa Chàng Lía.
Đáp án ô chữ:
1
|
S
|
Ừ
|
N
|
G
|
T
|
Ê
|
|
||||
2
3
4
5
6
|
T
|
Ô
|
T
|
H
|
U
|
Ế
|
|
|
|||
L
|
Ê
|
Q
|
Ú
|
Y
|
Đ
|
Ô
|
N
|
||||
|
N
|
G
|
U
|
Y
|
Ễ
|
N
|
N
|
H
|
Ạ
|
C
|
|
A
|
N
|
K
|
H
|
Ê
|
|
||||||
|
T
|
R
|
U
|
Ô
|
N
|
G
|
M
|
Â
|
Y
|
Ô chữ hàng dọc là: Suy yếu
* Ô chữ thứ hai:
Bài 13. Tiết 15. Tổng kết lịch sử thế giới hiện đại từ sau năm 1945 đến nay.
(Lịch sử lớp 9)
Ô chữ gồm có 6 ô chữ hàng ngang và
một ô chữ hàng dọc:
1
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||
3
4
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
5
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
6
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Hàng ngang số 1: Có 10 chữ cái:
Sự đối đầu Xô-Mĩ đưa thế giới đứng trước nguy cơ này.
- Hàng ngang số 2: Có 4 chữ cái:
Tên một khối quân sự do Mĩ thiết lập.
- Hàng ngang số 3: Có 7 chữ cái:
Tên của nhà du hành vũ trụ đầu tiên bay vòng quanh Trái đất.
- Hàng ngang số 4: Có 5 chữ cái:
Mĩ và các nước Đế quốc tiến hành nhiều cuộc chiến tranh để nhằm thực hiện điều
này đối với các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước thuộc địa và phụ
thuộc.
- Hàng ngang số 5: Có 7 chữ cái:
Chính sách đối ngoại của Liên Xô.
- Hàng ngang số 6: Có 7 chữ cái:
Tên của vị Tổng thống Mĩ tham dự Hội nghị
I-an-ta.
Đáp án ô chữ:
1
2
|
C
|
H
|
I
|
Ế
|
N
|
T
|
R
|
A
|
N
|
H
|
||||
N
|
A
|
T
|
Ô
|
|
|
|||||||||
3
4
|
G
|
A
|
G
|
A
|
R
|
I
|
N
|
|
||||||
|
Đ
|
À
|
N
|
Á
|
P
|
|
|
|||||||
5
|
H
|
O
|
À
|
B
|
Ì
|
N
|
H
|
|||||||
6
|
R
|
U
|
Z
|
Ơ
|
V
|
E
|
N
|
|
Ô chữ hàng dọc: Hai phe.
2. Trò chơi giải “mật mã” Lịch sử.
a.
Tạo trò chơi:
- Giáo
viên chuẩn bị các dữ kiện lịch sử, các dữ kiện đó có liên
quan đến một sự kiện hay một nhân vật lịch sử được coi là “mật mã” .
- Mỗi dữ kiện
là một câu hỏi gợi ý để học sinh trả lời.
- Sau khi tìm
được tất cả các dữ kiện, học sinh sẽ có căn cứ để xác định các dữ kiện đó liên
quan đến một sự kiện hay một nhân vật lịch sử.
b.
Sử dụng trò chơi:
Với trò chơi
này tôi có thể sử dụng để củng cố bài học hoặc cũng có thể sử dụng trong các
tiết làm bài tập lịch sử. Đặc biệt khi giáo viên muốn nhấn mạnh một sự kiện
lịch sử quan trọng hay nhân vật lịch sử có công lớn đối với đất nước.
Ví dụ:
Bài 25: Phong trào nông dân Tây
Sơn
Tiết
57. Quang Trung xây dựng đất nước.
Phần củng cố bài học, giáo viên đưa ra một bông hoa bằng giấy có 5 cánh, mỗi cánh
hoa là mỗi dữ kiện, nhuỵ hoa là một “mật
mã” :
* GV nêu câu hỏi để học sinh tìm ra các dữ kiện trên mỗi cánh
hoa:
- Cánh hoa 1: Năm nổ ra cuộc khởi nghĩa Tây Sơn .
- Cánh hoa 2: Một chiến thắng quân sự năm 1785.
- Cánh hoa 3: Nghĩa quân Tây Sơn đại phá quân Thanh vào năm
này.
- Cánh hoa 4: Một cơ quan thời Tây Sơn có nhiệm vụ dịch chữ
Hán ra chữ Nôm.
- Cánh hoa 5: Ban bố nào có tác dụng phục hồi và phát triển
kinh tế thời Tây Sơn.
* Cho học sinh lựa chọn cánh hoa để trả lời.
* Sau khi học sinh trả lời cho đáp án từng cánh hoa.
* Khi đã tìm được tất cả câu trả lời ở các cánh hoa, giáo
viên cho học sinh tìm mối liên hệ giữa các dữ kiện đó để giải mật mã ở nhuỵ
hoa.
* Đáp án:
- Cánh hoa 1: Năm 1771
- Cánh hoa 2: Rạch Gầm- Xoài Mút
- Cánh hoa 3: Năm 1789
- Cánh hoa 4: Lập Viện Sùng chính
- Cánh hoa 5: Chiếu khuyến nông.
- Nhuỵ hoa- “Mật mã”: Quang Trung
IV.
KẾT QUẢ.
Với mong muốn sáng tạo cho học
sinh có hứng thú học tập, đồng thời nhớ và hiểu được lâu khi học tập bộ môn lịch sử , tôi thường xuyên tổ chức hình thức các trò chơi này trong các giờ học, và nhận thấy rằng trò chơi đã góp phần tích cực tạo được hứng thú học tập
cho các em , giờ học sôi nổi hơn, học sinh hăng say học tập tìm hiểu, chất lượng học
của các em được nâng lên rõ rệt .
Cuối năm, các lớp sử tôi dạy đạt kết quả như sau:
Kết quả.
Khối lớp.
|
Tổng số
học sinh
|
Khá-Giỏi
|
Trung
bình
|
Dưới
trung bình
|
8
|
177
|
41 %
|
54 %
|
5 %
|
9
|
216
|
44%
|
53 %
|
3 %
|
C. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
- Khi tổ chức trò
chơi giáo viên phải phổ biến rõ luật chơi cho học sinh: Thành phần tham gia,
thời gian, số lượng câu
hỏi, phần thưởng… Trò chơi có thể chơi vào cuối giờ học để củng cố bài học, hoặc có thể dùng trò chơi để kiểm tra
kiến thức của học sinh sau khi học xong một thời kỳ, một giai đoạn lịch sử…Các câu hỏi cho mỗi ô chữ, mỗi cánh hoa phải tập trung vào các đơn vị kiến thức lịch sử cần ghi
nhớ. Ô chữ hàng dọc, “ mật mã lịch sử” phải là nội dung kiến thức quan trọng,
bao trùm lên toàn bộ bài học hoặc của một chương, một giai đoạn lịch sử.
- Trò chơi chỉ là một phần trong tiết học để góp phần tạo
hứng thú học tập cho các em. Tránh tình trạng lạm dụng quá mức, biến giờ học
thành trò chơi sẽ làm mất thời gian và gây nên phản tác dụng.
- Để trò chơi thành công, đòi hỏi giáo viên luôn phải tìm tòi , sáng tạo, chuẩn bị công phu trước khi đến lớp.
D. KẾT LUẬN:
Với các trò chơi trên, tôi đã áp
dụng trong quá trình giảng dạy, nó đã
thực sự đem lại hứng thú học tập, các em học tập sôi nổi, hiệu quả hơn. Bởi ngoài việc chơi, hơn hết là các em được ghi nhớ
các đơn vị kiến thức một cách nhẹ nhàng, không gượng ép, nặng nề. “Học mà chơi, chơi mà học”. Và dần dần các em
yêu thích hơn bộ môn lịch sử. Tôi hy vọng
rằng với các biện pháp
trên sẽ góp phần nâng cao chất lượng học tập ở bộ môn lịch sử nói riêng và các bộ
môn khác nói chung.
Trên đây là
một kinh nghiệm nhỏ của riêng tôi nên không tránh khỏi những khiếm
khuyết, vậy tôi rất mong bạn đọc góp ý
kiến xây dựng, để kinh nghiệm của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn./.
Young Be A Sưu tầm:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Nhận xét